Ulga rehabilitacyjna, tak jak inne ulgi podatkowe jest wyjątkiem od zasady równości i powszechności opodatkowania, a katalog odliczeń zawarty w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych ściśle określony. Warunkiem, aby dana osoba skorzystała z odliczeń jest udokumentowanie niepełnosprawności poprzez:

orzeczenie o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności,

decyzję przyznającą rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, rentę szkoleniową, rentę socjalną,

orzeczenie o niepełnosprawności osoby, która nie ukończyła 16 lat.

Do I grupy inwalidzkiej należą osoby, co do których orzeczono całkowitą niezdolność do samodzielnej egzystencji albo znaczny stopień niepełnosprawności.
II grupę inwalidzką tworzą osoby, wobec których orzeczono całkowitą niezdolność do pracy albo umiarkowany stopień niepełnosprawności.
Dodatkowo na cele rehabilitacyjne mogą odliczyć podatnicy, na których utrzymaniu są następujące osoby niepełnosprawne: dzieci własne i przysposobione, dzieci obce przyjęte na wychowanie, pasierbowie, rodzice współmałżonka, rodzeństwo, ojczym macocha, zięciowie i synowie. Ważne jest, aby dochód tych osób nie przekroczył w roku podatkowych 9120 zł.

Podatnikowi przysługują odliczenia następujących wydatków:

Na przystosowaniu pojazdów mechanicznych do potrzeb wynikających z niepełnosprawności.

Związanych z używaniem samochodów stanowiących własność lub współwłasność osoby niepełnosprawnej zaliczanej do I lub II grupy inwalidzkiej lub osoby mającej na utrzymaniu osobę niepełnosprawną (j.w.) do koniecznych przewozów na zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne. Wysokość odliczenia nie może przekraczyć w roku podatkowym 2280 zł. Należy zaznaczyć, że według interpretacji urzędu skarbowego w definicji wydatków na cele rehabilitacyjne nie mieści się dowóz na badania diagnostyczne, wizyty kontrolne, odwożenie na pogotowie czy do szpitala w razie ataku choroby.

Na leki, lecz ulga na leki jest ulgą dość restrykcyjną. Odliczeniu podlega różnica pomiędzy faktycznie poniesionymi wydatkami w danym miesiącu, a kwotą 100 zł. Przykładowo, jeśli podatnik wydał 150 zł, odliczeniu podlega kwota 50 zł. Przy czym osoba posiadająca grupę inwalidzką musi posiadać zaświadczenie od lekarza specjalisty, że zażywanie tych leków jest konieczne.

Uldze podlega również odpłatność na pobycie na turnusie rehabilitacyjnym, oraz odpłatność za pobyt na leczeniu w zakładach opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno opiekuńczych. Odliczeniu podlegają wydatki związane z bezpośrednio z pobytem w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego: zakwaterowanie, wyżywienie i zabiegi. Należy mieć na uwadze, że domy pomocy społecznej nie są zakładami opieki zdrowotnej.

Na adaptację i wyposażenie mieszkań stosownie do potrzeb wynikającej z niepełnosprawności.

Na zakup i naprawę indywidualnego sprzętu, urządzeń i narzędzi technicznych niezbędnych w rehabilitacji oraz ułatwiających wykonywanie czynności życiowych. Uwaga, do indywidualnego sprzętu rehabilitacyjnego nie można zaliczyć np. sprzętu gospodarstwa domowego, takiego jak zmywarka czy pralka.

Na zakupy wydawnictw i materiałów (pomocy) szkoleniowych stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności. Może to być np. komputer dla dziecka mającego indywidualny tok nauczania.

Podatnik może także skorzystać z ulg na:

Opiekę pielęgniarską w domu nad osobą niepełnosprawną w okresie przewlekłej choroby.

Opłacenie tłumacza języka migowego.

Odpłatne przejazdy środkami transportu publicznego na: turnusie rehabilitacyjnym, w zakładach lecznictwa uzdrowiskowego, na koloniach i obozach dla dzieci i osób niepełnosprawnych, które nie ukończyły 25 lat.

Wysokość wydatków na cele rehabilitacyjne ustala się na podstawie dokumentów stwierdzających ich poniesienie. Ustawodawca przewidział jednak w tym zakresie istotny wyjątek. Ograniczył kwotę wydatków do 2280 zł na:

Opłacenie przewodników dla osób niewidomych I i II grupy inwalidztwa oraz osób z niepełnosprawnością narządu ruchu posiadających I grupa inwalidztwa.

Utrzymanie przez osoby niewidome I i II grupy psa przewodnika.

Używanie samochodu osobowego.

Powyższe wydatki nie wymagają posiadania przez podatnika dokumentów stwierdzające ich poniesienie.

Przepisy ustawy wprowadziły jeszcze jedno ważne ograniczenie. Odpisom od podatku nie podlegają wydatki sfinansowane ze środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych, Państwowego Funduszu Osób Niepełnosprawnych, lub ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia. W przypadku gdy wydatki były częściowo sfinansowane, odliczyć można jedynie różnicę pomiędzy poniesionymi wydatkami a kwotą sfinansowaną lub zwróconą w jakiejkolwiek formie.

Jak widać z powyższego ulga rehabilitacyjna pozwala podatnikowi zaoszczędzić sporo, szczególnie przy adaptacji i wyposażeniu mieszkania. Jest to szczególnie ważne, gdy jedynym źródłem utrzymania jest renta lub zasiłek. Niestety, uzyskanie ulg jest mocno sformalizowane, potrzeba dużo zaświadczeń, chodzenia po lekarzach, a i tak sporo zależy od organu podatkowego.

Opracowała Stanisława Barańska

Literatura:
1. Ustawa Ministra podatku dochodowym od osób fizycznych 26 lipca 1991
2. Rozporządzenie Ministra Gospodarki Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności
3. Wyrok NSA z dnia 17.10.1976 r. sygn. akt S.A./Sz 2668/95 (niepublikowany).
4. Paulina Nowak: Konstrukcja ulgi podatkowej w podatku dochodowym osób fizycznych, www.prawo.univ.gda.pl