W dniu 10 listopada 2011r. w Krakowie odbył się panel dyskusyjny zatytułowany „Małopolskiej transplantacji na pomoc”. Honorowy patronat nad panelem objął Marszałek Województwa Małopolskiego – Marek Sowa.

Organizatorami spotkania byli: Urząd Marszałkowski województwa Małopolskiego, Uniwersytet Jagielloński – Collegium Medicum oraz Ogólnopolskie Stowarzyszenie Osób Dializowanych.

Podczas panelu zaproszeni goście oraz uczestnicy zastanawiali się nad powodami zatrważająco niskiej ilości pobrań narządów w Małopolsce na tle statystyk w odniesieniu do całego kraju. Liczba pobrań narządów w przeliczeniu na milion mieszkańców wynosiła w Małopolsce w 2010r. wynosiła 3,9 (średnia w Polsce to 13,3).

Jak podkreśla prof. Antoni Czupryna z I Katedry Chirurgii Ogólnej Collegium Medicum UJ przyczyn takiej sytuacji można upatrywać w:

• braku wystarczającej wiedzy w społeczeństwie na temat zagadnienia śmierci mózgu;
• braku zaufania do lekarzy;
• nagłaśnianiu sensacyjnych doniesień prasowych;
• obawie lekarzy przed posądzeniem o „uśmiercanie” chorych (zaniedbanie starań o uratowanie ich życia);
• braku wystarczająco rozwiniętego systemu koordynatorów szpitalnych przygotowanych do rozmowy z rodziną/bliskimi oraz przejmujących czasochłonne obowiązki związane z koordynacją pobrania narządów od lekarzy.

Prof. Jan Hartman z Zakładu Filozofii i Bioetyki UJ CM, podczas swojego wystąpienia podjął tematy:

• braku wiedzy na temat medycznej definicji śmierci mózgowej i procedury jej stwierdzania;
• braku zaufania do lekarzy, podejrzewanych przez rodziny pacjentów, że nie uczynią wszystkiego, co można, by ratować życie pacjenta, oczekując korzyści z jego śmierci – korzyści w postaci organów do przeszczepu;
• sprawiedliwości w dostępie do narządów (przejrzysty system dystrybucji);
• maksymalizacji dawstwa (w tym: tworzenie pozytywnego klimatu wokół dawstwa narządów; edukacja społeczna; system opt-out – jesteś dawcą, chyba, że świadomie zrezygnujesz; system opt-in – nie jesteś dawcą, chyba, że świadomie tak zdecydujesz; pełnomocnictwo pacjenta w stanie wykluczającym świadome podejmowanie decyzji – tzw. deklaracje pro futuro, stosowanie zachęt dla dawców – np. opłacanie przez państwo pogrzebu osoby, od której pobrano narządy; komercjalizacja przeszczepień);,
• umiędzynarodowienia systemu przeszczepień.

Podkreślił jednocześnie, że „Najważniejsze jest zaufanie i sprawiedliwość. System musi być przejrzysty. Wszyscy musza wiedzieć, pod jakimi warunkami i w jakiej kolejności dostaje się przeszczep”.

Wg dr Piotra Przybyłowskiego – wojewódzkiego konsultanta w dziedzinie transplantologii lekarze pozostają osamotnieni w walce z systemem prawnym. Zgodnie z art. 6 ustawy o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanej i narządów dwoje świadków może potwierdzić ustne zgłoszenie sprzeciwu pacjenta do pobrania narządów po śmierci, co wiąże ręce lekarzom. W jego opinii pobieranie narządów nigdy jednak nie powinno odbywać się wbrew woli rodziny. Podkreślił jednocześnie, iż w ostatnim czasie w Małopolsce zauważalny jest stopniowy wzrost ilości pobrań i przeszczepień. Można mieć zatem nadzieję, że jeśli ten trend będzie się utrzymywał wskaźniki ilości pobrań i przeszczepień na milion mieszkańców będą się zbliżać do średniej ogólnopolskiej.

Uczestnicząca w spotkaniu Pani Małgorzata Rejdych – osoba po przeszczepieniu serca, podziękowała w imieniu swoim oraz w imieniu wszystkich osób przeszczepionych za trud lekarzy, dzięki któremu – osoby takie jak ona – mogą normalnie żyć.

W dyskusji na temat transplantacji nie powinno się zapominać, że pobranie organów wiąże się z czyjąś śmiercią. W takich przypadkach dar życia dla biorcy odbywa się kosztem tragedii dawcy. Dążąc więc do pod­nie­sie­nia świa­do­mo­ści spo­łecz­nej i zwięk­sze­nia licz­by prze­szcze­pów należy pamiętać o dy­le­ma­tach mo­ral­nych jakie przeży­wa ro­dzi­na po­ten­cjal­ne­go dawcy.

Jak podkreśla dr Przybyłowski „Transplantologia to dziedzina, która bez narządu do przeszczepu nie może się rozwijać. Tego nie można kupić, wyhodować, trzymać w słoiku na półce”. Mamy nadzieję, że tematyka podjęta podczas konferencji znajdzie swoje miejsce w mediach, dzięki czemu informacja na temat transplantacji, jako najskuteczniejszej metody ratowania życia ciężko chorym ludziom dotrze do szerokiego grona odbiorców. Również do Dyrektorów Szpitali z Oddziałami Intensywnej Opieki Medycznej – będących jednymi z adresatów konferencji – którzy w bardzo nielicznym składzie pojawili się na spotkaniu. Można by w tym miejscu zadać pytanie: dlaczego?